Wat gebeurt er vandaag al met bronwater?

Wie doet wat? Welke projecten zijn lopende?

Het LORT (Lokaal open ruimte traject) “Terug naar de bron” is een project van de gemeenten Bertem, Hoeilaart, Huldenberg, Oud-Heverlee, Overijse, de stad Leuven, De Watergroep, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en de provincie Vlaams-Brabant. Het project wordt in nauwe samenwerking opgemaakt met Nationaal Park Brabantse Wouden, Regionaal Landschap Dijleland, Coördinatie Zennevallei en de strategische projecten WALDEN en HORIZON+. Naast deze partners zijn er ook heel wat andere organisaties in België actief rond bronnen:

Dossier "Brusselse bronnen" - Coördinatie Zenne

Vroeger had elk Brussels dorpje een bron die aan zijn patroonheilige was opgedragen. Vandaag zijn een deel van die bronnen verdwenen, weinig bekend, of soms zelfs verwaarloosd. In Brussel wil een samenwerkingsproject deze bronnen identificeren en beter bekend maken om zo hun verdiende plaats terug te geven in ons collectief erfgoed. Meer informatie over hun activiteiten vind je hier: Coördinatie Zenne

VZW Herbronnen.Ressources

De vzw herbronnen.ressources is een initiatief van drie stedenbouwkundigen. Ze kregen vorig jaar een steuntje in de rug van de Brusselse bouwmeester als erkenning voor hun vernieuwend idee. In oktober 2023 werd op het Sint-Joostplein een tijdelijke ontmoetingsruimte gecreëerd, door een bestaande maar verborgen natuurlijke waterbron tijdelijk aan de oppervlakte te brengen. Meer informatie over hun initiatieven vind je hier: Herbronnen.Ressources

Sint-Joostplein Herbront © project door herbronnen.ressources vzw en Coördinatie Zenne vzw, gefinancierd door de Bouwmeester Maître Architecte

Pilootprojecten "(her)bronnen in de Brabantse Wouden"

Het project ‘(Her) bronnen in de Brabantse Wouden’ omvat vier pilootprojecten met als doel de afkoppeling van bronwater van het rioleringsnetwerk met positieve effecten voor de waterkwaliteit, minder wateroverlast en een meer klimaatbestendig landschap. De pilootprojecten vormen tevens een staalkaart van de verschillende toepassingsmogelijkheden van  bronwater.  

Het project ‘(Her)bronnen in de Brabantse voedt het project ‘Terug naar de bron’ en vice versa. Het project wordt getrokken door het strategisch project Walden in samenwerking met het Regionaal Landschap Dijleland en het strategisch project Horizon+. Het project verkreeg een subsidiebedrag van 1.307.230 euro van de Vlaamse Overheid binnen de oproep Lokale Gebiedsdeal Droogte (LGD) waarmee Vlaanderen de strijd tegen droogte en waterschaarste aangaat. De vier pilootprojecten worden hieronder toegelicht, maar voor nog meer informatie over kan je hier een kijkje nemen: Bluedeal projecten

Situering van de vier deelprojecten

1. Huldenberg Herbront

Met het project ‘Huldenberg Herbront’ wil de gemeente  Huldenberg de dorpskern letterlijk en  figuurlijk herbronnen. Het dorpshart evolueert van een stenige omgeving naar een aangenaam kwalitatief groenblauwe dorpshart dat  geënt is op de IJsevallei. Het bronwater wordt ingezet voor verkoeling, voeding voor vergroeningsproject, waterrecreatie, biodiversiteit, herstel van de relatie met de IJsevallei…  

Toekomstvisie hoe het centrum van Huldenberg er in de toekomst kan uitzien.

In samenwerking met gemeente Huldenberg, VMM, VLM, provincie Vlaams-Brabant

Ontwerp door Kollektif, Plusoffice Architects en ARA

2. Bron Pier Slot

In de holle weg van de Borrestraat ligt de bron Pier Slot die in het verleden een zeer prominente plaats innam in het dorpsleven van Sint-Joris-Weert en voor de werking van de stoomtram Zwarte Jean. Met dit deelproject wordt deze bronloop in ere hersteld met een combinatie van verschillende ingrepen. Enerzijds wordt het bronwater opgevangen in een ondergrondse buffertank in de Beekstraat, ter gebruik voor het publiek en voor het plantencentrum. Anderzijds wordt de goot in de holle weg (deels) onthard om het bronwater een natuurlijke loop te geven. Zo krijgt bron Pier Slot terug een prominente en natuurlijke plek in deze waardevolle holle weg.

Het bronwater wordt ter beschikking gesteld aan de bewoners en aangewend voor het tuin- en plantencentrum Michaux. Verder biedt het project ook een oplossing aan het erosieprobleem in de holle weg.

Geplande ingrepen bij Bron Pier Slot

In samenwerking met gemeente Oud-Heverlee, ANB, provincie Vlaams-Brabant

Ontwerp door Regionaal Landschap Dijleland

3. Terlanen Herbront

In de helling van Terlanen (Overijse) komen verschillende bronnen aan de oppervlakte. In dit deelproject worden twee bronlopen (bron Wainge Douwkes in de Moskesstraat en bron Beire Peutte op voetweg De Trapkes) in Terlanen afgekoppeld van de gemengde riolering. Het bronwater krijgt een prominente plek in het dorpsgezicht - van bronmonding tot in de Kleine Laan - aan de hand van een aantal bovengrondse tappunten waar het terug zichtbaar, hoorbaar en bruikbaar stroomt.

Het Nationaal Park Brabantse Wouden startte met een consortium kennispartijen en (lokale) ondernemers (BWCHP) een traject om 'hout uit het woud' onder de aandacht te brengen. De hoofdreden is dat lokaal hout in een circulaire wereld best 'lokaal' gebruikt wordt. Daarnaast willen we ook een oplossingen bieden voor het gebrek aan lokale houtsoorten geschikt voor duurzaam outdoor gebruik.

Het hout uit het woud dat voor dit project ingezet wordt is afkomstig uit de lokale wouden en is met innovatieve technologieën verduurzaamd om deze buitentoepassing aan te kunnen. Ook de houten vaten zijn uit dit materiaal gemaakt als een 'Proof of concept' om doorheen het Nationaal Park in te zetten.

Het bronwater wordt ter beschikking gesteld voor de bewoners, aangewend voor het kerkhof en ingezet om de omgeving van de Kleine Lane te vernatten.

Visualisatie van de geplande waterpartij aan de Onze-Lieve-Vrouwekapel

Voor het ontwerp en de realisatie van (delen van) dit project werd een samenwerking aangegaan met het consortium Brabantse Wouden als Circulair Houtplatform (BWCHP).

In samenwerking met de gemeente Overijse.

4. Bronloop verbindt Neerijse

De bronloop brengt water uit verschillende bronnen samen en verbindt bedrijven en bewoners van Neerijse. 

Het bronwater wordt beschikbaar gesteld aan de bewoners via een hersteld historisch tappunt, gebruikt voor verwarming in de gebouwen van brouwerij De Kroon, opgeslagen en gebruikt voor een nieuwe groene waterspeeltuin bij de Prins de Bethunelaan en teruggebracht naar de IJse, waardoor de verbinding van het dorp met de waterloop wordt hersteld.

In samenwerking met gemeente Huldenberg, provincie Vlaams-Brabant en brouwerij De Kroon

Ontwerp door Kollektif, Plusoffice Architects en ARA

Wat gebeurt er na de inventarisatie met de verzamelde gegevens?

Het is de ambitie om zoveel mogelijk bronnen in de Brabantse Wouden af te koppelen van de riolering en een nieuw leven in te blazen. Door de bronnen open te leggen, kunnen ze opnieuw een rol spelen in de publieke ruimte. Ze krijgen een nieuwe functie als dorpskraantje, waterbron voor de landbouw of als middel voor het herstel van natte natuur. Ook als verfrissend speelelement, voordat ze hun weg vinden naar een natuurlijke waterloop, bieden ze heel wat kansen. Dankzij een grondige inventarisatie en het in kaart brengen van de waterkwaliteit kunnen deze gegevens bovendien bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek. Op basis daarvan stellen we een actieplan op om de bronnen duurzaam te herintegreren als kostbaar goed in het landschap. Binnen de technische mogelijkheden en beschikbare budgetten werken we eraan om ze opnieuw een waardevolle plek in onze omgeving te geven.